Door: Peter Klosse
Jonge ouders leren al snel dat je lastige kinderen rustig krijgt met iets zoets. Het is wellicht niet altijd slim om zulke zoethoudertjes in te zetten, maar wel effectief. Mensen houden van zoet. Dat zit in onze genen, of in elk geval in het beloningssysteem van onze hersenen. Suiker is in de natuur een indicatie van rijpheid en voor de mens een bron van energie.
De mens is al zo’n tienduizend jaar bezig om de natuur naar zijn hand te zetten. Het is dus niet zo vreemd dat er steeds gezocht is naar mogelijkheden om meer zoet te produceren. Dat gebeurde eerst met veel succes in de landbouw. Zoetige grassen zijn doorontwikkeld tot suikerriet en knollen zijn suikerbieten geworden. Ze horen tot de eerste gewassen die op grote schaal geproduceerd werden, gecontroleerd door de industrie die er suiker van maakt. Suiker is luxe. De welvaart van een land kan worden afgemeten aan de consumptie ervan. Welnu, de Westerse wereld is bijzonder welvarend.
Inmiddels zijn we ons ervan bewust dat je ook té welvarend kunt zijn. We zitten nu immers met de zogeheten welvaartsziektes en het is niet vreemd dat we suiker weer tegenkomen als één van de hoofdoorzaken. Onze liefde voor zoet heeft dusdanige vormen aangenomen dat we voor de uitdaging staan om onze zoetconsumptie te beteugelen.
In dit verband zijn er twee dingen die iedereen zou moeten weten omdat ze de oplossing van het probleem in de weg staan. Ten eerste moet je weten dat suiker inmiddels veel bijnamen heeft. Het gaat daarbij om verborgen suikers, zo genoemd omdat ze namen hebben waardoor de meesten ze niet als suiker herkennen. Want zeg nou eerlijk: denk je aan suiker als je groentesapconcentraat of moutextract leest? Om nog maar niet te spreken van allerlei andere vormen van sacharose. Suiker is slechts één van de vele gedaantes van de sacharosefamilie, die bekender is onder de naam koolhydraat. Doordat we de namen niet kennen, zijn velen zich niet eens ervan bewust dat ze suikers consumeren. Veel industriële bouillons en sauzen die, ook in de professionele wereld, op grote schaal gebruikt worden, staan er bol van.
En dan het tweede: calorieën. Er wordt vrij algemeen gedacht dat we deze moeten tellen om af te vallen. Dit heeft geleid tot een overvloed van producten die light worden genoemd met de suggestie dat ze beter, zelfs gezonder zijn dan de traditionele varianten. Alsof een ongezond product ineens gezond kan zijn doordat de suiker is vervangen. Bovendien staan suikervervangers zoals aspartaam op z’n minst onder zware verdenking, zoals laatst weer eens bleek uit een studie die is gepubliceerd in Nature (doi: 10.1038/Nature13793).
Het is altijd interessant om te zien hoe snel er na een negatief bericht een artikel opduikt dat het tegendeel beweert, bijvoorbeeld bij monde van het Voedingscentrum. Maar voorlichters zouden toch moeten weten dat zoethoudertjes niet goed zijn. Vooralsnog lijkt de bescherming van economische belangen het echter te winnen van de volksgezondheid. De vraag is: hoelang nog?